Talipes equin
ovarus (clubfoot) czyli stopa końsko-szpotawa
Stopa końsko-szpotawa to
deformacja stopy polegająca na podeszwowym zgięciu stopy, przywiedzeniu
przodo- i śródstopia oraz nadmiernym wydrążeniu całej stopy. Deformacja ta
występuje u ok. 0,2-0,5%
noworodków. Zniekształcenie polega na stopniowym zwichnięciu kości łódkowatej
względem głowy kości skokowej i utrwaleniu tego nieprawidłowego ustawienia.
Chłopcy mają tę wadę dwa razy częściej niż dziewczynki. Aż w 50%
przypadków zmiana ma charakter obustronny. Nie leczone
zaburzenie równowagi mięśniowej stopniowo nasila się, zwłaszcza podczas
chodzenia, prowadząc do zmian strukturalnych w stawach. Nierównomierne obciążenie
chrząstek wzrostowych powoduje dalsze, rozwojowe zniekształcenie kości stopy.
W rezultacie wada szkodzi także na biodra, kręgoslup itd.
Stopy końsko
–szpotawe mogą być wadą izolowaną (to znaczy, że nie towarzyszą im
inne wady). Niestety, mogą się także lączyć z innymi, poważniejszymi
wadami. Takimi jak przepuklina rdzeniowa. Lub porażenie mózgowe. Występują
też często w wyniku porażenia porodowego.
Warto wiedzieć o tej
wadzie jak najwcześniej. Wówczas można zrobić dodatkowe badania prenatalne.
Choćby po to, by przygotować się do rehabilitacji, jaka czeka każde
niepelnosprawne dziecko, by zebrać adresy placówek i lekarzy, dowiedzieć się,
ile można zrobić w ramach państwowej slużby zdrowia.
Różne stopnie tej
wady
I. Przedstawiony poniżej podział określa jednocześnie prawdopodobieństwo
wyleczenia:
- postać habitualna (ułożeniowa) :
· wielkość stopy, kości i mięśnie prawidłowe,
· łatwa korekcja,
· rozwój prawidłowy,
· efekt nieprawidłowego ułożenia stopy płodu w łonie matki.
- postać idiopatyczna – spotykana najczęściej
· stopa mniejsza,
· brak pełnej biernej korekcji szpotawości i utrwalone ustawienie końskie.
- postać teratogenna
· stopa krótka, szeroka i sztywna,
· znaczna szpotawość i ustawienie końskie,
· próba korekcji napotyka bierny opór.
II.
Inną, choć podobną klasyfikaację stosuje się w przypadku leczenia stóp końsko-szpotawych
metodą Ponsettiego. To lekarz-ortopeda ocenia stopień wady i klasyfikuje ją
następująco:
1.soft
tzw
stopy miękkie. Najlżejszy stopień, zazwyczaj dotyczy wad ułożeniowych.
Takie stopy najłatwiej jest doprowadzić do normy, i zazwyczaj wystarczają
zwykłe masaże oraz później buciki z wkładką.
2. soft-stiff
stopy
miękko-twarde. wada albo ułożeniowa, albo genetyczna. Odpowiednio wczesna
ingerencja pozwala na nieoperacyjne zlikwidowanaie problemu.
3.stiff-soft
twardsze
stopy, trudniej odprowadzalne. Wada genetyczna. Możzna pokusić się o
likwidację wady samą rehabilitacją, w połączeniu z opatrunkami gipsowymi i
ćwiczeniami reedresyjnymi. Czzęsto jednak wada powraca gdy dziecko zacznie
chodzić i obciąża stopy. Nie wsszystkie przzypadki tego typu można usunąć
bez operacji
4. stiff
stopy
twarde. Zwykle deformacji ułożenowej
towarzyszą zmiany kostne. Rehabilitacja nie wystarczy. Potrzebna jest
ingerencja chirurgiczna. W późniejszym wieku pojawiają się nawroty wady.
Przyczyny powstawania stóp końsko-szpotawych
Za
przyczynę powstawania wrodzonej stopy końsko-szpotawej uważa się zaburzenie
równowagi mięśniowej – powstałe z przyczyn do dzisiaj nieznanych.
Czyli tak naprawdę nie wiadomo, skąd się bierze ta wada. Wiadomo natomiast,
ze mogą być dwie zasadnicze przyczyny: genetyczne
lub ulozeniowe (przynajmniej do niedawna tak twierdzono). Genetyczne- czyli
wrodzone, odziedziczone po kimś w rodzinie. A ulożeniowe- gdy dziecko ma zbyt
malo miejsca w brzuchu. Te ulożeniowe są dużo latwiejsze do wyprowadzenia,
zwykle wystarcza prosta rehabilitacja typu masaż.
Jeśli wada powstala na
tle genetycznym, wzrasta prawdopodobieństwo jej wystąpienia u kolejnego
dziecka. Nie jest ono jednak jakieś dużo większe. Konsultacji w tej sprawie
można zasięgnąć np. u prof. Jacka Zaremby. (Zakład Genetyki, Instytut Psychiatrii i Neurologii, ul.
Sobieskiego 9, w Warszawie. Kobiety ciężarne przyjmowane są na bieżąco,
pozostałe osoby oczekują na wizytę do 2 tygodni) Kontakt:. 022 45 82 610/
022 45 82 856 lub zaremba@ipin.edu.pl
Inne poradnie
genetyczne: sprawdź na stronie Polskiego Towarzystwa Genetyki Czlowieka: http://www.ibb.waw.pl/~ptgc/index.php?subpage=poradnie
Ale
ostatnio coraz częściej można się spotkać z poglądem, że
ta wada wcale nie jest dziedziczna. Tylko występuje jako efekt jakiegos
stanu zapalnego, infekcji przebytej przez matkę w czasie ciąży.
Jak
rozpoznać stopę końsko-szpotawą
Stopa końsko-szpotawa jest łatwym do rozpoznania zaburzeniem.
Możliwe ustawienia stopy:
- końskie – czyli zgięcie stopy w kierunku podeszwy,
- szpotawe – czyli uniesienie przyśrodkowego brzegu stopy i skierowanie
jej przedniej części ku stopie drugiej,
- przywiedzenia przodostopia,
- zwiększenia wydrążenia stopy (czyli
ustawienie „a’la baletnica”),
- rotacja kostki bocznej i przyśrodkowej względem kości piszczelowej.
Gdy ustawienie takie jest utrwalone, oparciem stopy staje się jej
przednio-boczny brzeg. Nieleczony dorosly czlowiek, jeśli w ogóle móglby
chodzić, to robilby to na zewnętrznych krawędziach stóp.
U wielu noworodków występuje fizjologiczne uniesienie przedniego brzegu stopy
– jest jednak podatne na czynną i bierną korekcję. Zdjęcie RTG,
wykazuje wtedy prawidłowe ustawienie kości.
|